Buitenplaats Dortmont

Ligging

Baambrugge

Andere benaming

Sorgvrij of Zorgvrij

Geschiedenis

De buitenplaats Dortmont is als eerste ontstaan van de drie buitenplaatsen tegenover de brug van Baambrugge. Dortmont, met 9 morgen grond, komt in 1648 in de boedelscheiding van Jan Roupe, een gefortuneerde koopman uit Amsterdam, voor. De naam Dortmont is waarschijnlijk afgeleid van de Duitse stad Dortmund; een stad waarmee Jan handel dreef. Jan en zijn vrouw Barbertie Fransz waren ook nog eigenaar van de boerenhofstede Rustenburgh.

Jan en Barbertie hadden twee dochters: Geertruida en Maria. Geertruida, die getrouwd was met Paulus Pietersz de Witte, erfde Dortmont en Rustenburgh. Paulus kreeg er wel een zorg bij, want Dortmont werd al gehuurd door Jan Tengnagel en dit huurcontract moest worden voortgezet. Paulus protesteerde tegen het feit dat Jan zonder toestemming enkele bomen had gekapt en Dortmont gebruikte als varkensschuur. Aan deze huur kwam een einde toen Jan Tengnagel failliet werd verklaard en hij juist daarvoor de sleutel van Dortmont weer aan Paulus gegeven had.

Na de dood van Paulus in 1667, erft zijn zoon Pieter Pauluszn de Witte. Pieter heeft voor 1670 de 16 morgen wei- en hooiland behorende bij Rustenburg verkocht, waarop daarna de buitenplaats Poelesteyn werd gebouwd. Na het overlijden van Pieter in 1682 worden zijn bezittingen omschreven als: "seckere huysinge en nog een huysinge met 20 morgen lant". Met deze twee "huysinge" werden Dortmont en Rustenburg bedoelt. De weduwe van Pieter, Johanna de Haan, en een zoon, Johannes de Witte, verkopen Dortmont met 16 morgen grond een jaar later aan Pieter Cronin, die de naam van het huis verandert in Sorgvrij.

Pieter Cronin heeft alleen een dochter: Johanna, die bij de dood van haar vader al weduwe is van Dirck Compas. Johanna an Dirck hebben twee dochters: Barbara en Glandina. Na de dood van hun moeder verkopen zij Sorgvrij in 1722 aan Gerrit van Caspel, Schepen in het Gerecht Abcoude-Baambrugge. Gerrit van Caspel (1688-1742) huurt ook de weilanden van Rustenburg: Een situatie die ook blijft bestaan als Rustenburg in 1727 van eigenaar wisselt. Door Gerrit wordt de naam van het huis verandert in Zorgvrij.

Gerrit van Caspel was in 1717 getrouwd met Marrigje Cornelisse Veenman, maar het echtpaar kreeg geen kinderen. Wel was Gerrit ook eigenaar van de buitenplaats Oldenhoff in het gerecht Abcoude-Proosdij aan de Holendrecht (verder geen informatie over (KBR)). Marrigje sterft in 1737 en 5 jaar later laat Gerrit zijn testament opstellen. Hij is dan niet ziek, maar al anderhalve maand later sterft hij. Zijn bezittingen worden geërfd door de drie minderjarige kinderen van zijn ook al overleden broer Pieter. Als de oudste van de 3, Sijmen geheten, in 1749 meerderjarig is geworden, wordt besloten om de buitenplaats Oldenhoff te verkopen.

Sijmen trouwde Annetje Gijsbertse van 't Ent, zijn zus Jannetje met Adriaan Hoogeveen en de jongste, Gerrit geheten, trouwde met Hendrikje Gijsbertse van 't Ent, een zus van Annetje. Het gezin wordt achtervolgd door het noodlot: Annetje sterft in 1759, Hendrikje in 1761 en Jannetje in 1762. Sijmen blijft met 3 kinderen achter in de leeftijd van 4 tot 9 jaren en Gerrit met een zoontje van 1 jaar. Sijmen is al vrij snel hertrouwd met Maria Gerritsdr van Beek, maar Gerrit hertrouwd niet en sterft zelf in 1771. Sijmen heeft zich op de vastgoedmarkt geworpen, waarin hij niet altijd even succesvol is. Het heeft wel tot gevolg dat hij in 1771 Overdorp (voorheen Rustenburgh) koopt.

Tussen 1771 en 1781 wordt Zorgvrij afgebroken. Sijmen heeft namelijk Overdorp omgebouwd tot herberg. In 1781 sluit hij een hypotheek af met de herberg en de boerderij die bij Zorgvrij staat als onderpand. Blijkbaar lukt het Sijmen niet om herbergier te zijn, want in datzelfde jaar verhuurt hij de herberg en gaat met zijn gezin in de boerderij van Zorgvrij wonen.

De oudste zoon van Sijmen, Pieter, werd eerst 'meester Vleeschhouwer' in Baambrugge, later nam hij een bakkerij over, maar in 1793 verkoopt hij zijn eigendommen en vertrekt naar Waverveen. Nadat Sijmen in 1795 gestorven is, wordt een andere zoon, Gerrit, die in 1796 trouwt met Hendrika van Maaswinkel, kastelein van de herberg 'Het Huis te Halfwegen'. Hoewel de herberg in 1796 eigendom is geworden van Christoffel Nagel, die ook eigenaar is van Poelesteyn, blijft hij tot 1800 in de herberg wonen, waarna hij naar Nieuwersluis vertrekt. De weduwe van Sijmen verkoopt de boerderij van Zorgvrij met de landerijen. Verder beschikte het echtpaar over 19 koeien en kalveren, 2 paarden, een arreslee en diverse rijtuigen. Na alles verkocht te hebben, vertrekken ze naar Waverveen.

De boerderij en de landerijen worden gekocht door de eigenaar van Poelesteyn, de heer Christoffel Nagel, die de boerderij laat afbreken en de landerijen bij die van Poelesteyn trok. Na de dood van Christoffel Nagel in 1801 worden zijn bezittingen in 1804 door zijn weduwe verkocht. De nieuwe eigenaar wordt Anthoni Bassi. Door het definitief samenvoegen van de landerijen houdt hiermee Zorgvrij op te bestaan.

Dortmont of Zorgvrij was een huis met een hoog onderhuis, waarin zich mogelijk de slaapvertrekken bevonden, met daarboven de hoofdverdieping, van waaruit men een goed zicht had op de rivier. Het onderhuis was vermoedelijk zo hoog, omdat de Vecht en Angstel tot 1674 in open verbinding met de Zuiderzee stonden. In dat jaar werd er een sluis bij Muiden gebouwd.

Bewoners

  • - 1648 Jan Roupe
  • 1648 - 1667 Geertruida Roupe x Paulus Pietersz. de Witte
  • 1667 - 1682 Pieter Pauluszn. de Witte x Johanna de Haan
  • 1682 - 1683 Johanna de Haan en Johannes de Witte
  • 1683 Pieter Cronin
  • - 1722 Johanna Cronin x Dirck Compas
  • 1722 - 1742 Gerrit van Caspel
  • 1742 - 1771 Sijmen van Caspel en Gerrit van Caspel
  • 1771 - 1795 Sijmen van Caspel
  • 1796 - 1801 weduwe van Christoffel Nagel
  • 1804 Anthoni Bassi

Huidige doeleinden

  • Particuliere bewoning

Bronverwijzing

  • Ir. D.L.H. Slebos, Dortmont - Zorgvrij, Rustenburg - Overdorp, Poelesteyn - Oud Rustenburg, in; Jaarboekje van het Oudheidkundig Genootschap Niftarlake, 2001

Foto's

Foto's © Albert Speelman 2023

@