Huize Voormeer

Ligging

Heerenveen (It Hearrenfean) - Heideburen 97

Andere benaming

Jonkershuis

Geschiedenis

Het is niet te achterhalen, wanneer Voormeer is gesticht en of het van de aanvang af door de Van Heloma's bewoond is geweest. De stichting van het huis moet hebben plaatsgevonden na het graven van de Schoterlandse Compagnonsvaart. De aanleg daarvan is begonnen omstreeks 1550 en in 1566 was men reeds tot de Knijpe gevorderd. Vanaf die periode is het ontstaan dus mogelijk.

Op een kaart uit 1664 wordt ter plaatse reeds een aanzienlijk huis aangegeven. Op een kaart uit 1687 getekende kaart van de grietenij Aengwirden wordt het aangeduid als "Jonkerhuys". Op een kaart in de atlas van van Eekhoff (1854) wordt het huis aangeduid als "voormalig Jonkershuis, nu Voormeer".In 1753 werd dat huis afgebroken.

Het Jonkershuis werd bewoond door Theotardus van Heloma (1618-1657). Hij was vanaf 1652 grietman van Aengwirden. Na het overlijden van Theotardus in 1657 werd het huis bewoond door zijn broer dr. Nicolaas van Heloma (1622-1691), advovcaat voor het hof van Friesland. Na zijn overlijden erfde zijn achterneef Tjaerd van Heloma (1673-1721) het huis die hij tot zijn dood bewoonde. Na zijn dood zag zijn weduwe zich noodzakelijk om het huis te verkopen aan Johannes de Jong. Mogelijk heeft hij de nieuwe naam Voormeer aan het huis gegeven.

Na het overlijden van Anna Oenema in 1744 werd het huis vererfd aan haar kleindochter Anna-Maria (1724-1760). Zij trouwde in 1752 met de jongste zoon van Tjaerd van Heloma, de op Voormeer geboren Nicolaas (1709-1774). In 1755 werd het oude pand gesloopt en vervangen door het huidige. Zij hebben maar vijf jaar op Voormeer kunnen wonen. In 1760 overleed Anna-Maria. Hij kwam in 1774 tragisch om, hij verdronk in de Helomavaart. Zijn oudste zoon Tjaart volgde hem op als bewoner van Voormeer en als secretaris van Schoterland. Omstreeks 1780 werd het huis gemoderniseerd in de zgn. Louis XVI-stijl.

Na het overlijden van Tjaard in 1798 komt zijn broer Marcus (1755-1806) samen met zijn vrouw Aletta Catharina van Schellinga op het huis wonen. Na het overlijden van Marcus in 1806 wordt drie maanden daarna de jongste zoon Marcus geboren. In 1830 trouwde hij met Maria van Sminia, dochter van de overleden grietman van Idaarderadeel. Uit dit huwelijk worden negen kinderen geboren, waarvan zeven de volwassen leeftijd bereiken. Tegen het midden van de 19e eeuw werd een extra verdieping op het voorhuis gebouwd, terwijl het gehele pand werd gemoderniseerd.

In 1884 overleed Maria en een jaar later haar man. De enige zoon, Marcus betrok nu Voormeer en zou als laatste Van Heloma het huis tot 1922 bewonen. Na zijn overlijden staat het huis tot 1940 leeg. Nadien doet het huis vele jaren dienst als dokterswoning. De westelijke aanbouw wordt gesloopt. Ten behoeve van de snelweg Leeuwarden - Meppel wordt het koetshuis afgebroken. In 1977 is het huis van binnen gerestaureerd en in 2009-2010 is het ook aan de buitenzijde gerestaureerd.

De met riet gedekte tuinmanswoning stamt uit 1850.

Bewoners

  • - 1657 Theotardus van Heloma
  • 1657 - 1691 Nicolaas van Heloma
  • 1691 - 1721 Tjaerd van Heloma
  • 1721 - 1744 Johannes de Jong x Anna Oenema
  • 1744 - 1774 Anna-Maria de Jong x Nicolaas van Heloma
  • 1774 - 1798 Tjaart van Heloma
  • 1798 - 1806 Marcus van Heloma x Aletta Catharina van Schellinga
  • 1806 - Aletta Catharina van Schellinga
  • 1846 - 1885 Marcus van Heloma x Maria van Sminia
  • 1885 - 1922 Marcus van Heloma
  • - Heloma Stichting
  • 1974 - R.J. Wielinga

Huidige doeleinden

  • Particuliere bewoning

Opengesteld

  • Niet toegankelijk

Bronverwijzing

  • Monumenten in Nederland - Friesland
  • KNOB 1976 - "Het huis Voormeer te Heerenveen" - door B. van Haersma Buma en R.J. Wielinga - pag 278-296

Foto's © Albert Speelman 2023

@