Buitenplaats Luxemburg

Ligging

Maarssen - Zandweg 31

Andere benaming

Luxemburgh, Luxenburgh

Geschiedenis

De grond waarop Luxemburgh gebouwd werd, behoorde tot het grondgebied van Huis ten Bosch, dat Cornelis van Heemskerk in 1593 kocht. In 1618 wordt hij opgevolgd door zijn zoon Dirk Cornelis.

In 1627 koopt Pieter Beltens het geheel. Hij gaat over tot het verkavelen van de grond in vier kavels. Het noordelijkste deel houdt hij zelf. De overige drie kavels worden van noord naar zuid verkocht aan Pieter Haring (de buitenplaats 'De Propheet David'), Jan Jacob van Werkhoven (een ticheloven) en Mr. Frederik de Vries, secretaris van de stad Amsterdam. Op het zuidelijkste perceel wordt de buitenplaats Luxemburg gebouwd.

In 1630 is er nog geen sprake van een huis, maar als in 1638 Hans Auxbrébis, die dan eigenaar geworden is, de leeneed aflegt, wordt er wel gesproken van 'een huis'.

De buitenplaats wisselt vaak van eigenaar. Een nieuwe eigenaar moest nadat hij het huis gekocht had, de leeneed afleggen. Alleen tussen 1682 en 1754 wordt er geen leeneed afgelegd. Luxemburg behoorde tot de grootste buitens van Maarssen en stond op de vierde plaats van aangeslagen huizen, na Huis ter Meer, Bolenstein en Huis ten Bosch.

In de koopacte van 1695 komen we voor de eerste keer de naam Luxenburg tegen, later gevolgd door Luxemburg. Jan Geursen wordt dan de nieuwe eigenaar en is de eerste die niet zelf in het huis woont, maar het verhuurt aan Hendrik Hamel van der Ghiessen. Als Hendrik in 1729 sterft, blijkt hij toch de eigenaar te zijn geworden. Zijn erfgenamen laten vervolgens het huis taxeren; het geheel komt op f. 11.600,- Toch wordt het huis niet verkocht: Philips van de Ghiessen, de zoon van Hendrik Hamel, blijft de eigenaar tot zijn dood in 1757.

In 1757 wordt het huis, samen met de ernaast gelegen ticheloven, gekocht door David Pereira jr, waarmee het een lusthof wordt, dat internationale bekendheid krijgt. David behoort tot de oudste Portugesche joodse geslachten, die erg Oranjegezind waren, zelfs in de Patriottentijd. Dit had tot gevolg dat stadhouder Willem V, zijn vrouw en de Hertog van Wolfenbüttel in 1772 een bezoek brengen aan Luxemburg. Het gezelschap kwam met drie koetsen vanaf Paleis Soestdijk, via 's Graveland en Loenen naar Maarssen. Mogelijk kwamen ze op kraamvisite, want de vrouw van Elisah Pereira was 4 weken daarvoor bevallen van een kind.

Na het overlijden van Elisah Pereira, hertrouwde zijn weduwe in 1776 met Abraham van Jacob Capadose. Zijn weduwe was een afstammelinge van Machado, die, evenals Pereira, legerproviditeur was van Willem III. De pracht en praal van Luxemburg werd nog verhoogd door de aanwezigheid van de pauwenhof van Pereira: de menagerie, waarin 500 vogels van diverse pluimage huisden.

Aan de hand van bewaard gebleven tekeningen uit de 18e eeuw, weten we dat het huis een 18e eeuwse aanblik had. Mogelijk is er voor 1729 al een nieuw huis gebouwd en heeft de familie Pereira het huis verfraaid.

In 1794 legt Aron van Elisah Pereira de leeneed af en wordt hij in 1806, na de dood van zijn moeder eigenaar, maar hij heeft nooit in het huis gewoond. Vanaf 1808 verhuurt hij het huis. In 1816 woont hij in Wenen en hij besluit het huis te verkopen.

Het huis wordt gekocht door twee timmerlieden uit Maarssen en Breukelen, die het landgoed een jaar later al weer in delen verkopen. Een deel gaat Klein-Luxemburgh heten, maar alles wordt toch in één koop verkocht aan Mozes da Costa de la Pinja. In 1830 wordt het weer doorverkocht aan Jeremias Diepenbrugge; in de verkoopacte wordt dan ook gesproken van een theekoepel, die tot in het begin van de 20e eeuw, bewaard zal blijven.

De laatste eigenaar is Willem Frederik Thiensma, die het op 20 april 1838 koopt. Zeven jaar later probeert hij het aan de hoogstbiedende te verkopen, maar een bod van f. 9000,- is Thiensma veel te laag en het resultaat is, dat de verkoop niet door gaat. Niet lang daarna wordt het huis afgebroken. Alleen Klein-Luxemburgh blijft voor het nageslacht bewaard.

Over de oorspronkelijke naam van deze buitenplaats bestaat geen duidelijkheid: is het Luxemburg of Luxenburg? Beide namen komen in de acten voor. De naam Luxenburg zou kunnen door de grote luxe die aan de Zandweg ten toon werd gespreid. Terwijl de naam Luxemburg door anderen in verband wordt gebracht met de Franse Veldheer Luxemburg, die Willem III bij Neerwinden versloeg. Wel vreemd voor een Oranjegezinde familie. Of Pereira moet bewondering hebben gehad voor deze veldheer?

Bewoners

  • 1603 - 1638 mr. Frederik de Vries
  • 1638 - 1664 Hans Auxbrébis
  • 1664 - 1668 Dominicus van Uffelen
  • 1668 sr. Diego d'Agire
  • 1668 - 1682 Cornelis Schellinger
  • 1682 - ca 1690 Cornelis Schellinger jr.
  • ca 1690 - 1695 Nicolaas Lakeman Jacobs
  • 1695 Jan Geursen
  • ca 1700 - 1729 Hendrik Hamel van der Ghiessen
  • 1729 - 1757 Philips van de Ghiessen
  • 1757 - 1769 David Pereira jr.
  • 1769 - ca 1800 Elisah Pereira Davidsz.
  • ca 1800 - 1806 Hana (Anna) Machado, weduwe van Elisah
  • 1806 - 1816 Aron van Elizah Pa(e)reira
  • 1816 - 1817 Jacobus Dolmans en Aart Oudenes (timmermannen)
  • 1817 - 1830 Mozes da Costa Gomes de la Pinja
  • 1830 - 1838 Jeremias Diepenbrugge
  • 1838 - ca 1845 Willem Frederik Thiensma

Huidige doeleinden

  • Verdwenen

Van het huis is alleen Klein-Luxemburgh nog over gebleven.

Opengesteld

  • Niet toegankelijk

Bronverwijzing

- Orgaan van de Historische Kring van Maarssen

Foto's © Albert Speelman 2023

@