Buitenplaats Hogeland

Ligging

Utrecht - Museumlaan 2

Andere benaming

(Hoogeland)

Geschiedenis

Op een oude landkaart zien we in het gerecht Bleyenburg een kasteelachtig bouwwerk afgebeeld met een voorburcht en een stuk warmoezeniersland, dat in z'n geheel omgracht is. Op de plaats van deze buitenplaats stond dus vermoedelijk een kasteel, dat in 1536 een warmoezeniershofstede met huis wordt, waarbij de grachten gedempt werden. In 1824 staat dan deze boerenhofstee te koop.

Jhr. Willem Elisa Ram doet er een bod op en wordt de nieuwe eigenaar. Hij geeft opdracht aan de Belgische architect T.F. Suys om er een fors huis neer te zetten in Empire-stijl. Na drie jaar is het huis klaar, bestaande uit een hoge onderbouw, met daarboven een beletage. Zowel aan de voor- als achterkant is een zuilenportiek aangebracht. Tot slot wordt de tuin om het huis omgetoverd tot een park in Engelse landschapsstijl, met enkele bijzondere bomen, zoals een trompetboom en een waaierboom.

Tien jaar later wordt het huis door de familie Ram al weer uitgebreid: de 2 zijvleugels kregen er een aanbouw bij. Deze verbouwing werd uitgevoerd door de stadsarchitect Chr. Kramm. Hoe het huis er na de verbouwing uitzag, kunnen we zien op een litho van P.W. van de Weijer uit 1860.

De fraaie omgeving van de buitenplaats verandert daarna door 2 gebeurtenissen, die ondanks protest van de bewoners toch doorgingen. In 1870 werd er een spoorlijn aangelegd in oostelijke richting vanuit Utrecht CS, waarbij deze zelfs gedeeltelijk over het terrein van Hogeland ging lopen. Een jaar later gevolgd door de aanleg van een R.K. begraafplaats, direct naast het landgoed.

Nadat de weduwe van de heer Ram, Henriette Jacqueline Ram-Taets van Amerongen in 1882 overleden is, zijn de 2 bovengenoemde gebeurtenissen mogelijk de aanleiding dat de erfgenamen niet in het huis gaan wonen, maar het te koop aanbieden. In 1888 wordt 'het heerenhuis, met stal, koetshuis, oranjerie, portierswoning, hofstede met schuren en hooibergen, bosschen en weiland en twee aaneengebouwde huizen' verkocht aan de gemeente Utrecht. Tussen 1891 en 1918 wed in het huis het Stedelijk Museum gevestigd. In juni 1891 wed het museum voor het publiek geopend. Rond 1900 was het gebouw al te klein voor het museum. Men besloot ook andere collecties samen te voegen tot een groot 'centraal museum'. In 1909 werd voorgesteld om het oude Agnietenklooster daartoe te te gaan verbouwen. Het besluit werd pas in 1916 officieel genomen en de verbouwing begon. Het nieuwe museum was nog niet klaar toen in 1918 het Hogeland met spoed ontruimd moest worden. De gemeente had het aan de Rijksgebouwen-dienst aangeboden. De dienst verhuurde het padn aan Staatsbosbeheer, ter vervanging van hun pand NieuweroordNieuweroord aan de Catharijnesingel dat in 1918 aan de spoorwegen was verkocht.

Staatsbosbeheer nam het in gebruik als kantoor, maar handhaafde ook de museumfunctie. Het Museum van Staatsbosbeheer werd in 1919 geopend. In 1932 werd het gehele pand ingrijpend verbouwd door de stadsarchitect J.J. Planjer. Er kwam een hele verdieping bij. Deze verdieping werd laag gehouden om de verhoudingen van de classicistische gevel niet teveel te verstoren. De zuilen van de bel-etage werden afgebroken en vervangen door replica's die 2.70 meter langer waren en 8 centimeter breder. Staatsbosbeheer heeft het pand tot 1977 in gebruik gehad, het museum was al eind jaren vijftig verdwenen.

In 1993 is het pand overgedragen aan de Utrechtse architectenbureau Van Overhagen. Zij renoveerden het pand. Bij deze renovatie is ook de huidige kleurstelling van het gebouw aangebracht.

Bewoners

  • 1824 - 1856 jhr. Willem Elisa Ram x jkv. Henriette Jacqueline Taets van Amerongen
  • 1856 - 1882 Henriette Taets van Amerongen
  • 1882 - 1888 Jan Karel Ram en Albert Jan Ram
  • 1888 - 1891 gemeente Utrecht
  • 1891 - 1918 Stedelijk Museum
  • 1918 - 1977 Staatsbosbeheer
  • 1993 - Architectenbureau Van Overhagen

Huidige doeleinden

  • Kantoor

Opengesteld

  • Niet toegankelijk

Bronverwijzing

  • Kastelen en Buitenplaatsen op en om de Utrechtse Heuvelrug
  • Buitens binnen Utrecht
  • De Utrechtse wijken - Oost

Foto's © Albert Speelman 2023

@