Buitenplaats Heerewegen

Ligging

Zeist - Driebergseweg 11

Geschiedenis

In 1847 koopt de Amsterdamse koopman Johannes Anthonie van der Mersch (1814 - 1898) voor 14.000 gulden het perceel Heerewegen van de familie Van Rijckevorsel, tijdens een openbare verkoping van de boedel (na het overlijden van mevrrouw Van Oosthuyse-De Jongh). Volgens de copie-akte werd verkocht: "Elf bunder, zesenzeventig roeden, 10 ellen Eiken en Dennenbosch, genaamd Heerewegen, gelegen in de Gemeente Zeist aan den Straatweg, belend ten noorden den weg naar Austerlitz, ten oosten den ouden Arnhemschen weg, ten zuiden den Heer Kol en ten westen den Straatweg. Op den kadastralen legger voorkomende onder Sectie E, nummer 113....".

In 1848 gaf hij opdracht tot de bouw van de buitenplaats Heerewegen. Hij was in Amsterdam kapitein bij de schutterij. Na zijn vestiging in Zeist werd hij omstreeks 1857 lid van de Schoolcommissie. In 1858 diende hij, tezamen met de heren W. Voullaire en G.A. Croockewit, bij de gemeente een verzoek in, nabij de Brouwerij een "gazfabriek" te mogen bouwen. Verder was hij tot zijn dood in 1898 lid van de Raad van Bestuur van de Verzekeringsbank "Kosmos".

In 1883 liet hij "Klein Heerewegen" bouwen in in 1896 het zogenaamde Zwitserse huisje.

In 1954 werd door Anthony Hendrik en Henriëtte Sophia Wilhelmina van der Mersch, beiden ongehuwd en wonende Lageweg 4 te Zeist, de Stichting "Landgoed Heerewegen" opgericht. Het doel was, de wettige nakomelingen van Hugo Maurits van der Mersch en jkvr. Cornelia Catharina Clifford te helpen bij de opvoeding en/of studie; de mogelijkheid te scheppen tot herstel van gezondheid en ontspanning; eventuele financiële steun te verlenen; de Diaconie van de Hervormde Gemeente Zeist zo mogelijk te steunen.

Al voor 1948 was de buitenplaats al ingericht tot opleidingsinstituut van de Doopsgezinde Broederschap. In 1962 werd besloten om het landgoed, met uitzondering van Klein-Heerewegen, te verkopen. In 1963 werd het landgoed voor 720.000 gulden gekocht door de gemeente Zeist. Het park werd opengesteld voor publiek.

Klein-Heerewegen werd nog bewoond door mej. M.S.J. van der Mesch, en vanaf 1951 verbleef ook het gezin van de heer A. van Leusden hier. Eind december 1966 verhuisden de familie, nadat mej. Van der Mersch was overleden. Op 27 december van dat jaar werd de gemeente Zeist eigenaar van het huis en gaf het in beheer en exploitatie aan de Stichting Centraal Woningbeheer. Het gebouw diende vroeger als portierswoning van de buitenplaats. In 1967 woonde hier de directeur P. van Boggelen van de muziekschool. Hij verhuisde in 1974.

Aan de Driebergseweg 11a staat de voormalige tuinmanswoning van de buitenplaats. Gebouwd in 1898 als een zogenaamde "Zwitserse huis". Het draagt de opschrift: "1848 Frühe Morgen Keine Sorgen. Gottlob! 1898". Dit chaletje werd omstreels 1960 bewoond door de familie F.F. Venekamp.

Ook op het terrein stond een koetshuis. Omstreeks 1964 had de gemeente dit gebouw aan het Gasbedrijf Zeist en Omstreken gegeven als opslagruimte voor nieuwe gasfornuizen. Eind 1965 werd het dak vernield door brand. Na herstel van het dak geraakte het gebouwtje meer en meer in verval, totdat het einde 1973 werd gesloopt.

In 1970 waren er brandjes in de buitenplaats. Het huis werd toen bewoond door verschillende gezinnen, die daar tijdelijk onderdak hadden gekregen van de gemeente Zeist, i.v.m. de woningnood. Deze gezinnen moesten eind 1970 noodgedwongen verhuizen. In 1971 werd het gehele gebouw ontruimd en met planken dichtgespijkerd om verdere verwaarlozing en vernieling te voorkomen. In overleg met de Rijksdienst voor Monumentenzorg werd nagegaan of er nog herstel mogelijk was van de buitenplaats. In 1972 had de gemeenteraad een voorstel tot afbraak goedgekeurd en in 1973 werd de buitenplaats gesloopt. Op de plaats van de buitenplaats werd een bejaarden-complex gebouwd.

Van de buitenplaats is alleen het huis Klein-Heerewegen (Driebergseweg 9) en een tuinmanswoning (Driebergseweg 11) bewaard gebleven.

Bewoners

  • 1847 - 1898 Johannes Anthonie van der Mersch x Jacoba Maria Pit
  • 1915 H.M. van de Mersch
  • ca 1948 - 1963 Mennonieten
  • 1963 - 1973 Gemeente Zeist

Huidige doeleinden

  • Verdwenen

Het huis is inmiddels afgebroken. Wel staat er op het landgoed nog Klein-Heerewhegen.

Opengesteld

  • Niet toegankelijk

Bronverwijzing

  • Hans van Kooten Niekerk
  • Zeist, groei en bouw. Utrechtseweg - Driebergseweg
  • Van de Poll-Stichting Zeist, maart 1974, nummer 1 - 4 - "Huize Heerewegen" door K.W. Galis

Foto's © Albert Speelman 2023

@