Buitenplaats Schaerweijde

Ligging

Zeist - Utrechtseweg 75

Andere benaming

Brinkbergen

Geschiedenis

In 1796 komen diverse stukken grond, van de gemeenschappelijke heideveld, in handen van de drost Bernardus Sluyterman (1771-1845), waaronder de buitenplaats Brinkbergen. Hij laat de buitenplaats op 7 september 1797 taxeren, waarbij een naamsverandering plaatsvindt: "de Buytenplaats genaamd 't Huys Scharweijde met zijne Heere Huijzinge, Tuijnmanswoningh, Stallinge voor 8 Paarden, Koetshuijs, Coepel & Moestuijnen, Broeyerijen, Plantagiën, Vijvers en Bosschen, staande en gelegen op den Brink onder den Gerechte van Zeyst, strekkende voor van de Utrechtse wegh tot agter aan de zogenaamde Oude Arnhemseweg, belend ten Zuidoosten de Heeren van Dam, ten Noordwesten de algemeene Heyde en Zeyster Drift, mitsgaders omtrent drie Mergen Heijveld, bekwaam gemaakt wordende ter bebouwing, leggende agter dezelve Plaats aan de andere zijde der Oude Arnhemse Wegh...". Sluyterman moet zijn bezittingen wegens financiële moeilijkheden verkopen aan de heren De Roo en Van Dam.

Er wordt een nieuw herenhuis omstreeks 1807 gebouwd. Deze staat afgebeeld op een gravure van Mourot uit 1829. Eigenaar van "Scharreweijde" was Frans Nicolaas van Bern, van 1814 tot 1850 burgemeester van Zeist. Hij woonde zelf niet op de buitenplaats, maar op de daarnaast gelegen buitenplaats Welgelegen. Hij had het huis verhuurd aan J.W. van Loon. Van Bern had de buitenplaats in 1837 verkocht aan jhr Van Loon.

In 1854 heeft de weduwe van Hendrik Doeff, mevrouw Henriëtte Doeff-Jacobs het landgoed in 1854 verkocht aan Jonkvrouwe Johanna Pols (1813-1900), die het in 1862 of 1863 laat afbreken om er het huidige huis voor in de plaats neer te laten zetten. De bekende tuinarchitect J.D. Zocher (1791-1870) krijgt dan de opdracht een nieuwe tuin aan te leggen in landschapsstijl, met o.a. een slingervijver en een achtkantige theekoepel. Dat het nieuwe huis fors groter is dan het vorige, blijkt wel uit het feit dat de jonkvrouwe nu f. 2.000,- belasting per jaar moet gaan betalen, terwijl dat voorheen maar f 525,- was!

Op 29 september 1875 wordt het huis in het openbaar geveild. De buitenplaast was toen uit 8 hectare, 8 are en 52 centiare groot. Aan de hand van de beschrijving van het huis, die toen werd gemaakt, weten we dat je huis binnen ging via een hardstenen trap van 8 treden en dat je dan in de vestibule kwam. Deze vestibule had een mooi plafond en een wit marmeren vloer. Verder vonden we op deze verdieping een dessertkamer, provisiekamer, eetkamer met toegang naar een serre, een salon met marmeren schoorsteenmantel en een zaal met behang, een fraai plafond en een witmarmeren schoorsteenmantel. Op de bovenverdieping bevonden zich grote slaapkamers, drie kleinere slaapkamers met bedsteden en een badkamer met een zinken badkuip.

De nieuwe eigenaar van het huis wordt de lakenfabrikant Daniël Cornelis Ament uit Brussel, die echter al weer snel wordt opgevolgd door de oud-minister van koloniën Isaac Dignus Fransen van de Putte (1822-1902). Hij kocht op 15 maart 1880 voor ƒ 85.000,-- een tiental percelen aan de Utrechtseweg, waaronder de buitenplaats Schaerweijde. Rond 1900 werd het park opnieuw aangelegd door de tuinarchitect H. Copijn. Na zijn overlijden in 1902 wordt het huis bewoond door zijn dochter Jeanne Louise (1857-1932) en haar echtgenoot jhr. Frederik van Reenen (1850-1916). Van Reenen was tevens directeur van de verzekeringsmaatschappij "Cosmos". Het dichtbij liggende buitenplaats Welgelegen werd bewoond door Johan H. Fransen van de Putte en later door diens zuster mevr. Digna van Tets, geb. Fransen van de Putte. In 1908 laat de familie Fransen van de Putte het huis verbouwen door de architect Foek Kuipers uit Naarden, waarna de buitenplaats in 1922 via een veiling verkocht werd aan prof. dr. Charles Henri Hubert Spronck (1858-1932).

Er is dan sprake van een 'geheel naar de eischen des tijds ingericht Heerenhuis, met afzonderlijke kleine Villa, Tuinsmanswoning, Chauffeurswoning, paardenstal, rijtuigremise, autogarage, oranjerie, koeienstal met varkenshokken, warenhuis, druivenkas, rozenkas en verdere getimmerten'. Na het overlijden van prof. Spronck bleef mevr. de weduwe Maria R.R.F.J Spronck-Neve op de buitenplaats wonen. Maar het wordt al spoedig voor de helft verhuurd aan de arts mej. Wilhelmina Hamburger. Na het overlijden van de eigenaresse wordt haar helft gebruikt door haar kinderen, mej. Elisabeth Anna Maria Augusta Felicité Spronck en mr. Paul Henri Herman Spronck.

In 1941 is in de buitenplaats een bacteriologisch-therepeutisch laboratorium ondergebracht. Na de Tweede Wereldoorlog wordt het huis niet meer particulier bewoond. Eerst wordt Schaerweijde verbouwd tot rusthuis van de Doopsgezinde Gemeente te Utrecht. Naar ontwerp van de architect H.J. Klijnstra uit Amersfoort kreeg het gebouw in 1950 - 1951 een lagere derde verdieping met afgeplat schilddak. In 1979 krijgt het huis opnieuw een andere bestemming: Het wordt een opleidingscentrum van de Pinkstergemeente. En tenslotte in 1993 wordt het huis op een niet zo'n fraaie manier gerestaureerd om als kantoorpand dienst te gaan doen.

Bewoners

  • 1796 - 1801 Bernardus Sluyterman x Christina Albertina Hillegonde Vossenberg x Katharina Justina van Ewyck
  • 1801 - Hendrik de Roo en Willem van Dam
  • ca 1807 - 1837 Frans Nicolaas van Bern
  • 1837 - jhr Van Loon x Van Weede
  • -1839 mevr Van Weede
  •  - 1854 Henriëtte Jacobs, weduwe van Hendrik Doeff
  • 1854 - 1875 jkvr. Johanna Pols
  • 1875 - 1880 Daniël Cornelis Ament
  • 1880 - 1902 Isaac Dignus Fransen van de Putte x Lucie Henriëtte Cornets de Groot
  • 1902 - 1922 Jeanne Louise Fransen van de Putte x jhr Frederik van Reenen
  • 1922 - 1932 prof. dr. Charles Henri Hubert Spronck x Maria R.R.F.J. Spronck-Neve
  • 1951 - rusthuis van de Doopsgezinde Gemeente te Utrecht
  • 1979 - opleidingscentrum van de Pinkstergemeente
  • 1993 - 4 verschillende bedrijven

Huidige doeleinden

  • Kantoor

Opengesteld

  • Niet toegankelijk

Bronverwijzing

  • Kastelen en Buitenplaatsen op en om de Utrechtse Heuvelrug
  • Zeist, groei en bouw. Utrechtseweg - Driebergseweg
  • Van de Poll Stichting Zeist - 1973 - "Huize Schaerweyde" door dr. K.W. Galis

Foto's © Albert Speelman 2023

@