Buitenplaats Frankendael

Ligging

Amsterdam (Watergraafsmeer) - Middenweg 72

Geschiedenis

In 1631 werd het Watergraafsmeer drooggemalen en verdeeld in zestig kavels. Er werd een hele serie buitenverblijven gebouwd. Helaas is daar alleen dit huis overgebleven. De oorsprong was een hofstede die hier omstreeks 1660 verrees. Het huis kreeg zijn huidige gedaante in het begin van de 18e eeuw. De houten inrijpoort in Lodewijk XVI stijl dateert uit 1783.

Fontein 
      van de buitenplaats Driemond - foto: Albert Speelman 
      21-05-2005

Van het door Springer aangelegde park zijn nog veel oorspronkelijke elementen bewaard gebleven, zoals de hermitage op een klein eiland in het midden van het park.

Voor het huis staat een fontein, in 1714 door Ignatius van Logteren vervaardigd voor de thans verdwenen buitenplaats Driemond

bij Weesp en is in 1770 naar Frankendael overgebracht. Hier staat de fontein niet, zoals in de oorspronkelijke situatie, aan een brede vijver en naar het huis toegekeerd, maar aan een smalle sloot en met de voorzijde naar de weg. Uitgebeeld zijn Amphitrite en Neptunes, met tussen hen in Arion op zijn dolfijn.

In 1693 transporteerde Nicolaas van Liebergen de hofstede aan Isaäc Balde. Deze liet de hofstede verbouwen, kocht er in 1719 terrein bij en noemde het geheel Frankendael. In 1742 erfde Constantia Catharina Balde de hofstede van Isaäc Balde. Zij en haar echtgenoot Jan Jacob Vermeeren verkochten de buitenplaats in 1759 aan Jan Gildemeester sr. Na de dood van Jan Gildemeester sr. in 1779 ging de buitenplaats over op zijn zoon Jan Gildemeester jr. Deze liet de oude tuinpoort in 1783 vervangen door de nu nog aanwezige poort, ontworpen door de bekende architect en tuinarchitect Jacob Otten Husly. Gildemeester jr. breidde de buitenplaats aan de achterkant uit met terreinen op de kavels 8 en 7 en - tegenover Frankendael - op kavel 30.

Na het overlijden van Gildemeester jr. werd Anthony Dull in 1800 eigenaar. In 1801 en 1802 breidde Dull de buitenplaats opnieuw uit, deze keer met de hofsteden en tuinen IJsland, Het Lam, Schoonzicht en Waterland, allevier gelegen op kavel 9 langs de Middenweg. Hij liet de nog bestaande gebouwen op die hofsteden afbreken en breidde Frankendael uit met lanen en boomgaarden. Na het overlijden van Anthony Dull in 1804 bleef zijn weduwe Marianne Dohrman nog dertig jaar op de buitenplaats wonen. De tuinen van de buitenplaats werden voor 1810 aangelegd in landschapsstijl.

Met het verkoop van het vergrote Frankendael in 1835 aan Cornelis Proot kreeg de buitenplaats een nieuwe bestemming. Hij verhuurde zijn nieuwe bezitting aan een zekere W.F. Meyer, die er een restaurant annex pleziertuin van maakte. In 1867 ging de buitenplaats over op de heren J.C. Krook en J.B. Groenwegen van de Koninklijke Nederlandse Tuinbouw Maatschappij Linnaeus. Deze maatschappij vestigde er een kwekerij en tuinbouwschool.

In 1882 kocht de gemeente het terrein van Frankendael en vestigde hier de Tuinbouwschool Amsterdam, die tot 1894 bestond. Behalve voor de school werd het terrein van Frankendael gebruikt als stadskwekerij. Het huis diende als dienstwoning voor gemeenteambtenaren van de afdeling Beplantingen en layer voor de stadsbouwmeester. Omstreeks 1927 werden de tuinen van Frankendael tijdelijk in gebruik genomen voor zogenoemde 'massalessen' over planten en dieren en voor een openluchttheater.

Sinds 1982 is het terrein opengesteld als park.

Bewoners

  • 1660 - 1693 Nicolaas van Liebergen
  • 1693 - 1742 Isaäc Balde
  • 1742 - 1758 Constantia Catharina Balde x Jan Jacob Vermeeren
  • 1759 Suzanna Gertruy Vermeeren en Jan Pieter Bols
  • 1759 - 1779 Jan Gildemeester sr. en Maria Ketter (Cathers)
  • 1779 - 1799 Jan Gildemeester Janszoon
  • 1800 - 1835 Anthony Dull x Marianne Dohrman
  • 1835 - 1849 Cornelis Proot
  • 1849 - 1866 Pieter Proot
  • 1966 - 1967 J.T. Scholten
  • 1867 - 1882 J.C. Krook en J.C. Groenwegen
  • 1882 - gemeente Amsterdam

Huidige doeleinden

Opengesteld

  • Toegankelijk voor gasten
  • Park is vrij toegankelijk

Bronverwijzing

  • Noord-Hollands Arcadia
  • Hekken in Nederland

Foto's © Albert Speelman 2023

@