Buitenplaats Meer en Bos

Ligging

Heemstede - Achterweg 1-9

Andere benaming

(Meer en Bosch, Meer en bosch), Het Paradijs (Het Paradys)

Geschiedenis

In 1643 kocht Cornelis de Vrij, bewindvoerder van de Verenigde Oost-Indische Compagnie, een 'Zeeckere huijsinge en de boomgaart genaempt het Paradijs' van Anna Dupiere, weduwe van Artes de Cortes uit Amsterdam, voor een bedrag van 3.150 gulden. Uit de koopprijs kunnen we wel afleiden dat het een buitentje van niet te veel betekenis was. Na het overlijden van Cornelis in 1650 gaat de buitenplaats door vererving over naar zijn dochter Geertruijd de Vrij. Zij is getrouwd met dr. Roetert Ernst, schepen van Amsterdam. Hij breidde de buitenplaats uit door in 1668 een boerderij ten zuiden ervan te kopen voor een bedrag van 1.800 gulden uit de erfenis van Hendrik Janszoon Langeveld. Ernst overlijdt op 26 januari 1685. Zijn erfgenamen verkopen deze hofstede aan Nicolaas van der Hage uit Amsterdam voor slechts 1.900 gulden. Wellicht bouwde hij er een nieuw buitenverblijf. Zijn erfgenamen verkopen de buitenplaats op 22 maart 1696 namelijk voor 8.000 gulden aan Johan Engelaert Jappin. Na het overlijden van Jappin verkoopt zijn weduwe, Agatha Temmingh, de buitenplaats aan Aernout van Lennep, koopman te Amsterdam, voor 8.000 gulden in 1699. Hij breidde het terrrein uit en liet er een koepel, menagerie (met hoender- en duivenhokken), koetshuis, tuinmanswoning, moes- en fruittuinen e.d. aanleggen. Voor de aanleg van de menagerie waren vijf woonhuizen bezuiden de kerk aangekocht en afgebroken.

De kleindochter van Aernout van Lennep, Jacoba van Lennep geheten, trouwde in 1750 met Daniel Bierens. Na zijn dood verkochten zijn zoons de buitenplaats in 1798 voor 21.100 gulden aan Hendrik Gabriel Certon. In 1805 verkoopt hij de buitenplaats, groot 30 morgen, aan de staatsman en geleerde mr. Johan Valckenaar uit Leiden. Tegelijk met o.a. een boerenwoning, 5 huizen en weiland ten noorden van de kerk, een geestland, een stuk weiland met moestuin en bos van de gewezen hofstede Valkenburg, voor een bedrag van in totaal 32.000 gulden. Het herenhuis wordt door Valckenaar in 1807 ingrijpend verbouwd. Aan de achterzijde werd het uitgebouwd en in het midden kwam een gang. De wijziging van het aanzien was blijkbaar ook aanleiding het huis en de buitenplaats een nieuwe naam te geven: Meer en Bosch. In 1810 verhuisd Valckenaar naar Amsterdam, waar hij een hypotheek van 20.000 gulden op de buitenplaats Meer en Bosch vestigt. Op 4 september bevindt hij zich in Parijs, waar hij opdracht geeft om zijn buitenplaats te verkopen.

In 1810 wordt de buitenplaats door Johan Valckenaar verkocht voor 5000 gulden en grond en erven van 5 woonhuizen voor 12.100 gulden aan de Amsterdamse koopman David du Bois. Hij heeft de buitenplaats in 1819 voor 26.000 gulden verkocht aan de Amsterdammer Hermannus Joannes Cornelius Kock, koopman in wijnen. Hij verkoopt de buitenplaats in 1830 voor 18.000 gulden aan Jan David Nicolaas van der Trappen. Hij verhuurde het herenhuis en bleef wonen op zijn huis Rhoodenstein in Langbroek (Utrecht).

Jonkheer Everard van Weede van Dijkveld, griffier van de Eerste Kamer, koopt in 1833 de buitenplaats voor 17.500 gulden. Hij was in 1801 getrouwd met Cornelia Maria van Lennep te Amsterdam. Zij gebruikten de buitenplaats als zomerverblijf. Jonkheer Van Weede overleed in 1844 en in 1855 zijn echtgenote. Vanaf 1853 is het huis verhuurd aan mr. M.S.P. Pabst, burgemeester van Heemstede, na 1856 burgemeester van de nieuwe gemeente Haarlemmermeer.

In 1855 is Cornelia Margaretha van Weede van Dijkveld getrouwd met ds. Bernard Gewin - 1 oktober 1854 opvolger van Nicolaas Beets als predikant - eigenaar geworden van de buitenplaats. De buitenplaats wordt in 1861 verkocht aan mr. Pabst, die op 11 juli 1863 is overleden. Zijn weduwe, Petronella Louise Caroline Pabst, geboren Baud, verkoopt de buitenplaats in 1865 voor 17.400 gulden aan de Engelse civiel ingenieur Samuel Tate Freeman uit Brighton, die betrokken was bij de aanleg van het Noordzeekanaal. Zijn gezin inclusief personeel bestond uit dertien personen. Om ieder een goed onderkomen te bieden is het huis omstreeks 1870 aan de noord- en zuidzijde uitgebouwd. Hierdoor werd het aanzien van het huis verminkt. In datzelfde jaar trof de familie een vreselijke slag doordat zeven kinderen en twee dienstboden getroffen werden door dyfterie en in twee dagen tijd dire kinderen van 9 maanden, 5 en 9 jaar daaraan overleden. Na het overlijden van S.T. Freeman in 1871 heeft de weduwe de buitenplaats verkocht in 1873 aan Marie Prosper Theodre Prévinaire, geboren in 1821 te Molenbeek (België), directeur van de katoenfabriek 'De Phoenix" voor 25.000 gulden.

Maarten Verdel koopt de buitenplaats in 1878 van Prévinaire voor 14.500 gulden. Hij verhuurd het voor een jaarlijkse huurprijs van 1.350 gulden aan mr. David Arnouw Willink, voormalige eigenaar van het Huis te Bennebroek. In 1885 verkoop Verdel de buitenplaats, groot 2 hectare en 50 are, voor 25.000 gulden aan de Christelijke Vereeniging voor de Verpleging van Lijders aan Vallende Ziekte. Zij vestigden hier een verpleeghuis, Zoar genaamd; deze instelling werd in 1885 deel van verpleeghuis Bethesda. Een snelle uitbreiding ging het instituut nu tegemoet. In 1889 werd het nieuwe huis Salem ingewijd, in 1895 volgde Eben Haëzer en in 1905 werd Nieuw Zoar gebouwd. Intussen was in juni 1901 ook een eigen kerkje aan het complex toegevoegd.

Tegenwoordig is de buitenplaats in gebruik door SEIN (Stichting Epilepsie Instellingen Nederland)

Bewoners

  • - 1643 Anna Dupiere
  • 1643 - 1650 Cornelis de Vrij
  • 1650 - 1686 Geertruijd de Vrij x Roetert Ernst
  • 1686 - 1696 Nicolaas van der Hage
  • 1696 - Johan Engelaert Jappin x Agatha Temmingh
  • - 1699 Agatha Temmingh
  • 1699 - Aernout van Lennep
  • - Jacoba van Lennep x Daniel Bierens
  • - 1798 erfgenamen van Bierens
  • 1798 - 1805 Hendrik Gabriel Certon
  • 1805 - 1810 Johan Valckenaar
  • 1810 - 1819 David du Bois
  • 1819 - 1830 Hermannus Joannes Cornelius Kock
  • 1830 - 1833 Jan David Nicolaas van der Trappen
  • 1833 - 1844 Everard van Weede van Dijkveld x Cornelia Maria van Lennep
  • 1844 - 1855 Cornelia Maria van Lennep
  • 1855 - 1861 Cornelia Margaretha van Weede van Dijkveld x Bernard Gewin
  • 1861 - 1863 M.S.P. Pabst x Petronella Louise Caroline Pabst
  • 1863 - 1865 Petronella Louise Caroline Pabst
  • 1865 - 1871 Samuel Tate Freeman x mw. Freeman-Lindsay
  • 1871 - 1873 mw. Freeman-Lindsay
  • 1873 - 1878 Maria Prosper Theodore Prévinaire
  • 1878 - 1885 Maarten Verdel
  • 1885 - Christelijke Vereeniging voor de Verpleging van Lijders aan Vallende Ziekte

Huidige doeleinden

Opengesteld

  • Niet toegankelijk

Bronverwijzing

  • Noord-Hollands Arcadia
  • Librariana~ Een weblog gewijd aan bibliotheken, boeken en verzamelen alsmede aan historisch Heemstede en Zuid-Kennemerland
  • Heerlijkheden - winter 2011 - "Buitenplaatsjes rondom de oude dorpskern" door Cees Peper, pag. 36-37
  • Groesbeek, J.W. - Heemstede in de historie - 1972 - pag 66

Foto's © Albert Speelman 2023

@