Buitenplaats Nijenburg

Ligging

Heiloo - Kennemerstraatweg 278

Andere benaming

(Nienburg, Nieuwburg, Núbúrgh, Nyenburgh)

Geschiedenis

Begin 17e eeuw werd het jachtverblijf en buitenplaats hofstede Nijenburg gesticht door de Alkmaarse burgemeester Gerard van Egmond van de Nijenburg. De buitenplaats lag op de strandwal tussen Alkmaar en Heiloo, destijds een belangrijk jachtgebied. Het huidige huis werd rond 1710 gebouwd door een kleinzoon van Gerard, Gerard en zijn vrouw Machteld van Foreest. De architect was vermoedelijk Steven Vennecool. Dit huis kwam ongeveer 100 meter ten zuidoosten van het oude huis te staan. Het huis ligt op een vierkant omgracht terrein en wordt aan de voor- en achterzijde gespiegeld in grote waterpartijen. Het vormde het centrum van een formele tuinaanleg met lange zichtassen. De Westerlaan is zo gericht dat op 21 juni de ondergaande zon de hele laan tot in de hal van het huis verlichtte.

In 1748 ging het huis over op de familie Van Foreest. In 1761 vonden er verbouwingen plaats. Het interieur werd verrijkt met de zogenaamde Blauwe Kamer met grisailles van de schilder Jan Hoogsaat. Ook werd er in 1761 een langgerekte koetshuis met oranjerie links van het huis door meester-aannemer D. de Vries in sobere classicistische stijl gebouwd.

Jeanette Agnes barones Van Delen (1762 - 1830), getrouwd met jhr. mr. Cornelis van Foreest (1756 - 1825), liet ten zuiden van het huis het 'Engelse werk' (het Delensbos) aanleggen. Dit bestond uit een landschapstijl vormgegeven bos met bloementuin, kippenrennen en tuinpriëlen. Ook is er een comédie (natuurtheater) en een 'batterij', het enige Nederlandse voorbeeld van een 'battle-garden' met ware loopgraven. Dit was voor de nabootsing van een veldslag. Vanaf 1831 werd het huis permanent bewoond en in 1860 uitgebreid met een bibliotheek.

Begin 19e eeuw was eenvoud de mode. Omstreeks 1830 verwijderde men de beelden op de voorgevel, hakte ze tot puin en gebruikte ze als wegverharding voor de noordelijke oprijlaan. Ook dateert uit die tijd de nieuwe attiek, de witte kleur en een nieuw entree met erboven een nieuw balkon. Het resultaat van de verbouwing van het huis werd in 1878 omschreven als 'een herenhuis, koetshuis, stalling, vijvers, koetsierswoning, schuur dienende tot bergplaats, tuinmanshuis, woonhuisjes, bossen ...'. In 1913 stichtte de familie Van Foreest de N.V. Nyenburgh tot Exploitatie van Onroerende Goederen, die zich met houthandel en tuinbouw bezighield. De dreigende verkaveling van de bosgronden leidde in 1928 tot aankoop van een deel van het terrein, het Heilooër Bos, door de Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten. Tijdens de oorlog werd het bos door de bevolking volledig kaalgekapt. Het huis werd door de Duitse bezetting gevorderd en na de oorlog door de geallieerden gebruikt. In 1966 werd ook de rest van de buitenplaats eigendom van Natuurmonumenten. Tot 2007 bleef het huis bewoond door de familie Foreest.

Na overdracht van de gebouwen aan Vereniging Hendrick de Keyser in 2004 werden meerdere restauraties uitgevoerd. Ook de historische aanleg van parkbos en tuinen werd door Natuurmonumenten hersteld.

Bewoners

• - Gerard van Egmond
• - Gerard van Egmond x Machteld van Foreest
• 1748 - familie Van Foreest
• - Cornelis van Foreest x Jeanette Agnes barones Van Delen
• - 2004 jvr Elisabeth van Foreest x Rudolph Snethlage
• 2004 - Vereniging Natuurmonumenten (tuin)
• 2004 - Vereniging Hendrick de Keyser (huis en koetshuis)

Huidige doeleinden

• Particuliere bewoning

Opengesteld

• Het huis is niet toegankelijk

• De tuinen (met uitzondering van de tuin direct bij het huis) en het parkbos zijn openbaar toegankelijk. Het huis is enkele keren per jaar opengesteld.

Bronverwijzing

• Noord-Hollands Arcadia