Buitenplaats Woelwijk

Ligging

Hoogezand-Sappemeer - heeft gelegen tegenover de veenborg Welgelegen. Op de plek ligt nu de instelling voor verstandelijke gehandicapten Nieuw Woelwijck.

Geschiedenis

De naam van de buitenplaats heeft te maken met de afgraving van het hoogveen waarmee in 1647 was begonnen. Om de afgegraven dalgronden om te zetten in bouw- en teeltgronden, moest de bodem worden 'gewoeld'. Het gebied werd doorkruist door vele trekvaarten. De buitenplaats lag op een langwerpig eiland en het was gebouwd op kelders en telde twee verdiepingen. Een hoge monumentale stoep leidde naar de hoofdingang, met aan weerszijden twee ramen. De tuin was aangelegd in de stijl van Le Nôtre.

In opdracht van de Groninger raadsheer Jacob Appius, kleinzoon van Jacob Haijckens, erfde in 1709, als enig overgebleven nakomeling van Jacob Hayckens, al zijn bezittingen en ook een aandeel in de veencompagnieën. Omstreeks 1714 is Jacob begonnen met de bouw van de buitenplaats Woelwijk. Jacob was op 7 december 1690 getrouwd met Anna Haickens. Hij was in 1691 benoemd tot secretaris van het Goorecht, bracht het vervolgens tot lid van de provinciale rekenkamer en van de admiraliteit te Harlingen en werd in 1697 verkozen tot raadsheer van de stad Groningen. In 1715 werd hij burgemeester en tegelijk curator van de Groninger academie.

Hij heeft niet lang van de buitenplaats kunnen genieten. In 1717 overleed hij. Zijn vrouw verkocht de buitenplaats in 1722 voor ƒ 5.200,00 aan Gerhard Sichterman, kolonel van het regiment infanterie, gouverneur van Grave. Hij was getrouwd met Louise Christina Trip. Zij kwam van de Warffumborg.

De dochter van Gerhard, Elizabeth Sichterman en haar man Andreas Conring gebruikten het huis. Later ging het huis over op zijn schoonzoon Harmen Wolthers ( - 1788) die met zijn dochter Louise Christina Conring ( - 1766) getrouwd was. Harmen Wolthers liet in 1760 een plattegrond van het landgoed maken.

Op 8 november 1762 verkocht hij de buitenplaats voor ƒ 8.000,00 aan kapitein Hermannus Hensuma en zijn vrouw Paulina Ellis. Zij hebben de buitenplaats slechts korte tijd bewoond. Reeds op 28 januari 1765 verkoopt hij, wegens zijn benoeming tot secretaris van Mijdrecht de buitenplaats “met alle desselvs huisingen, laanen, bepoting en beplanting, benevens het daartoe behorende koren en weijland, tesamen groot circa 33 grasen” en “tuincieraden, so van beelden, vazen, pedestallen, bloempotten, broeijramen, geschilderde bloemstocken, tuinmansgereedschap als ook eenige mobilia”.

Voor ƒ 7.500,00 gaat het in eigendom over aan Willem Winthorn en zijn vrouw Catharina Kruijf. Ook zij bezitten de buitenplaats niet lang. Op 23 januari 1768 is het hoveniershuis met de landerijen en het eikenbos voor ƒ 4.800,00 verkocht aan mr. Cornelis Star Lichtenvoort en Maria Kock. Hij was de zoon van kolomel Wilhemus Lichtenvoort, de eigenaar van het naburige veenborg Welgelegen.

Op 5 februari 1770 werd voor ƒ 1.900,00 het eigenlijke Woelwijk, t.w. de “behuisinge, koetshuis en stallinge met een schuur met ’t daarbij behorend land en de laan met eikenboomen” verkocht  aan Cornelis Star Lichtenvoort.

In 1771 wordt de veenborg Welgelegen een Cornelis door zijn vader in eigendom overgedragen. Het bezit van twee buitenplaatsen acht hij blijkbaar een overbodige luxe en zo valt Woelwijk aan de slopershamer ten offer.

Bewoners

  • 1714 – 1717 Jacob Appius x Anna Haickens
  • 1717 – 1722 Anna Haickens
  • 1722 –  1730 Gerhard Sichterman x Louise Christina Trip
  • 1730 – 1733 Louise Christina Trip
  • - 1754 Elizabeth Sichterman x Andreas Conring
  • 1754 - 1762 Harmen Wolthers x Louise Christina Conring
  • 1762 – 1765 Hermannus Hensuma x Paulina Ellis
  • 1765 – 1770 Willem Winthorn x Catharina Kruijf
  • 1770 – 1771 Cornelis Star Lichtenvoort x Maria Kock
  • 1771 afbraak
  •  

Huidige doeleinden

  • Verdwenen

Bronverwijzing

  • Website https://www.plaatsengids.nl/kleinemeer
  • Nieuwsblad van het Noorden – Noorder Rondblik van 18 juni 1980 – “‘Woelwijk’ te Kleinemeer borg in prachtig park”.
  • Borgen & Hofsteden in en om Hoogezand-Sappemeer – Historische vereniging Hoogezand-Sappemeer e.o. - 1996

Foto's

Foto's © Albert Speelman 2023

@