Buitenplaats Pasgeld

Ligging

Rijswijk

Geschiedenis

Het klooster Koningsveld, gelegen ten zuiden van de Delftse omwalling, bezat verschillende landerijen in de wijde omgeving. Een terrein ten noorden van Delft, aan de westzijde van de Vliet, behoorde ook daartoe. In 1581 werd dit land met enige opstallen gekocht door Hendrik van Assendelft, een kapitein van het Staatse leger. Hij breidde het landgoed, dat hij twintig jaar in eigendom had, enige malen met aangrenzende percelen uit. Na zijn dood komt het in handen van Willem de Hertoghe, heer van Orsmael, Steen en Hoogenhuyze, die ;id was van de Staten-Generaal. Hij moet de naam Pasgeld aan de buitenplaats hebben gegeven. Willem de Hertoghe overlijdt in 1622. Zijn nazaten breidden de buitenplaats verder uit, onder meer door aankoop van een olie- en kruitmolen aan het Jaagpad. In 1658 werd Nicolaas Ruysch de nieuwe eigenaar van het dan ruim 19 hectare grote landgoed. Het omvatte toen een hofstede, woningen, boomgaarden en tuinen.

Na de dood van Nicolaas Ruysch komt de buitenplaats in 1670 in bezit van mr. Pieter Teding van Berkhout, onder meer Gecommitteerde van de Staten van Holland. In 1681 wordt het terrein uitgebreid. Het laat het bestaande huis afbreken om er een groot woonhuis voor in de plaats te bouwen, dat in 1682 gereed komt. Dat huis heeft een vrijwel vierkante plattegrond, twee bouwlagen en een rondom lopend schilddak, met op de hoeken van de nok forse schoorstenen. In 1678 geeft het Hoogheemraadschap van Delfland toestemming om vanaf de Vliet een vaart te graven om een vijver op zijn buitenplaats van water te kunnen voorzien. Deze rechthoekige vijver lag ter plaatse van de Van Hardenbroeklaan.

De buitenplaats blijdt tot 1809 in bezit van de familie. Na 1809 wisselde Pasgeld enige malen van eigenaar tot Gerrit Lensvelt, directeur van de Haagse brood- en koekfabriek Lensvelt Nicola, het koopt. Deze begint in 1883 een boterfabriek. In 1889 - 1890 wordt de Vliet verbreed als onderdeel van het provinciale Rijn-Schiekanaal. De provincie koopt daartoe het grootste gedeelte van de buitenplaats op. Het huis wordt voor een groot gedeelte afgebroken en de boterfabriek wordt in het resterende deel ondergebracht. Iets noordelijker wordt een nieuwe villa met de naam Pasgeld gebouwd. In 1937 wordt de vijver gedempt en is ook het laatste restand van de buitenplaats Pasgeld gesloopt om plaats te maken voor woningbouw.

Bewoners

  • 1581 - 1601 Hendrik van Assendelft
  • 1601 - 1622 Willem de Hertoghe
  • 1622 - nazaten van Willem de Hertoghe
  • 1658 - 1670 Nicolaas Ruysch
  • 1670 - mr. Pieter Teding van Berkhout
  • - 1809 familie Teding van Berkhout
  • ca. 1883 - Gerrit Lensvelt

Huidige doeleinden

  • Verdwenen

Bronverwijzing

  • Website Gemeente Delft - collectie

Foto's © Albert Speelman 2023

@