Buitenplaats Groot Warnsborn

Ligging

Schaarsbergen - Bakenbergseweg 277

Andere benaming

Laag Erf, Warnsborn

Geschiedenis

Al in de 15e eeuw werd de naam Warnsborn gebruikt. Het had toen echter betrekking op het huidige Hoog Erf, dat behoorde tot het klooster Mariëndaal. Het noordwestelijk daaraan grenzende Laag Erf was al voor 1500 eigendom van het Adnietenconvent in Arnhem.

Rond 1650 werden de middeleeuwse kloostergoederen aan de noordzijde van Arnhem verkocht aan particulieren. Die zagen hun kans om op de kale heidevelden een buitenplaats te stichten. Hoog Erf en Laag Erf kwamen in handen van de Arnhemse burgemeester Everhard Everwijn. Vanaf die tijd weden zij vaak samen als 'Warnsborn' aangeduid. In 1894 werd Hoog Erf weer afgesplitst. Dat heette voortaan weer Hoog Erf, terwijl Laag Erf de naam Warnsborn behield.

Over de vorm van het huis dat Everhard Everwijn liet bouwen is niets bekend. In de 19e eeuw was het in handen van mr. J.N.W.A. baron Van Hugenpoth tot Aerdt en mr. W, baron Van Röell van Hazerswoude, waarna het verkocht werd aan drie boers De Bruyn, suikerraffinadeurs te Amsterdam. Waarschijnlijk gaven zij de opdracht tot verbouwing van het huis in neo-classicistische stijl. De familie De Bruyn bleef tot 1896 eigenaar.

De terrassentuin werd rond 1900 aangelegd, maar is tien jaar later gewijzigd naar ontwerp van Hendrik Copijn. In 1912 komt het huis in handen van D.W.P. Wisboom en in 1916 werd het landgoed verkocht aan de Amsterdamse koopman M.P. Vouté, de laatste particuliere eigenaar.

In 1929 komt het landgoed in handen van de N.V. "Thorhem" te Doorn, dat tevoren ook de landgoed Vijverberg had aangekocht. Zij wilden deze terreinen verkavelen tot villaterrein. De juist opgerichte Stichting Het Geldersch Landschap wilde deze gebieden ook aankopen, maar de vraagprijs was veel te hoog. De daarop volgende bezwaarprocedure leidde tot een unieke overwinning voor de natuurbescherming, namelijk onteigening ten behoeve vanhet behoud van natuur en landschapsschoon.

Het 19e eeuwse landhuis brandde in 1945 af en werd vervangen door het huidige hotel Groot Warnsborn. Bewaard bleven de witgepleisterde, neogotische kapel en het koetshuis uit omstreeks 1850 en de oranjerie uit de tweede helft van de 19e eeuw. Rond de Tweede Wereldoorlog raakten de terrassentuin en de oranjerie sterk in verval. In 2000 werd het geheel weer gerestaureerd.