Buitenplaats Groenestein

Ligging

Utrecht - Biltse Straatweg

Geschiedenis

De buitenplaats werd in twee delen verdeeld door de Biltse Straatweg. Het koetshuis en de stallen bevonden zich ten noorden van de weg, terwijl het huis er ten zuiden van stond.

BIj acte van 17 januari 1646 verkocht jonker Gerard Ploos van Amstel heer van Oude Geijn, ´t Geijn, etc, aan deken en kapittel van Sinter Pieter te Utrecht `sekeren hoff ende erve mette huijsinge daer op staende genaempt Groenesteijn, leggende aan de Steenstrate buijten de Wittevrouwenpoorte ´t Utrecht...daer de Steenstrate Noortwaerts...naast gelegen is´.

De belangrijkste eigenaresse van het huis was van 1726 tot haar dood in 1732 Hertogin Charlotte Amélie de la Trémoïlle, gravin-douairière Van Aldenburg, vrouwe van Doorwerth. Zij was in 1680 getrouwd met Graaf Anton I van Aldenburg en kreeg toen als huwelijkscadeau kasteel Doorwerth. Hetzelfde jaar overlijdt Anton en de hertogin blijft tot 1707 op Doorwerth wonen. Dan koopt ze het Bisschopshof aan de Servetstraat in Utrecht van de Staten van Utrecht. Zoals hierboven al vermeld koopt de hertogin Groenestein in 1726 en gebruikt het als buitenhuis. Ruim 2 jaar later koopt zij van een andere eigenaar `twee megen weijland ten Noorden van de Biltse Steenstraat...met de stallinge, koetshuijs en verdere opstal daarop staende....voor 1200 gulden.` Van toen af aan vormt Groenesteijn aan de Zuidzijde en het laatst beschreven bezit aan de overzijde van de weg één geheel.

In het begin van de 18e eeuw was het landgoed ongeveer 1½ morgen groot (dat is ongeveer 1¼ ha) en bestaat naast het huis uit enkele bijgebouwen, een tuin met een vijver, boomgaarden en landerijen. In 1740 wordt het landgoed vergroot tot bijna 4 ha, door de aankoop van grond ten noorden van de Biltse Straatweg. In een advertentie uit 1806 waarin het huis te koop wordt aangeboden, wordt er ook nog over een koetshuis en een stal voor 6 paarden gesproken.

 

 

Hoewel de hertogin een zoon heeft, wordt via het testament van de hertogin Groenestein vermaakt aan Barbara Methorst, die de hertogin gedurende 20 jaar verzorgd heeft. Barbara besluit echter het huis te verkopen en de nieuwe eigenaar wordt Mr. Jan Pieter van Mansvelt, oud-burgemeester van Utrecht.

 

In 1762 wordt ´de plaisirplaats genaamt Groenesteijn´ verkocht met aan de noordzijde van de Steenstraat ´noch een boerewoninge, stallinge en bakhuis insgelijk genaamt Groensteijn met omtrent vier mergen weiland en een stuk warmoesiersland...strekkende....tot achter aand e Blauwcapelsedijk´.

 

Daarna is het huis meerdere keren in andere handen over gegaan. Een belangrijke eigenaar is nog R. Brown geweest, die predikant van de Engelse gemeente was. Hij was namelijk 'agent van Zijne Koninglijke Majesteit van Groot Brittanien'.

In 1822 wordt het huis gekocht door Joost Rudolph Berlage. Hij is dan al twee jaar eigenaar van het ernaast gelegen huis Bloeiendaal en voegt het landgoed Groenestein toe aan Bloeiendaal, waarmee de naam Groenestein ophoudt te bestaan. Na afbraak van de buitenplaats Bloeiendaal in 1868 heeft men de naam ervan gegeven aan het naastgelegen huis dat tot dan Groenesteijn had geheten, wellicht omdat het verwarring gaf dat met Groenesteijn zowel het buitentje als de boerderij werd gebruikt.

Aan de hand van drie afbeeldingen uit de 18e eeuw, die bewaard zijn gebleven, weten we dat het om een vermoedelijk 16e eeuws langgerekt gebouw ging van één verdieping met drie Vlaamse geveltjes op het dak. Verder zien we op de afbeeldingen nog een dwarsbouw met trapgevel en aan de achterzijde een zijvleugel. Via een brug over de Biltse Grift kwam men via een stenen toegangspoort met een schildhoudend leeuwtje in de tuin, die omheind was door een houten hek. Het huis kende meerdere kamers, waarvan er vier behangen waren en een 'goede keuken'.

Tot slot zijn er ook afbeeldingen bewaard gebleven van rond 1926, waarop we een vervallen huis zien, dat nog veel overeenkomsten vertoond met het huis op de afbeeldingen uit de 18e eeuw, alleen is één van de twee zijvleugels inmiddels afgebroken. Tussen 1926 en 1936 is het huis afgebroken. De plaats van het huis bevindt zich nu onder het asfalt van de Biltse Straatweg.

Bewoners

  • - 1646 jonker Gerard Ploos van Amstel
  • 1726 - 1732 hertogin Charlotte Amélie de la Trémoille
  • 1732 Barbara Methorst
  • 1732 mr. Jan Pieter van Mansvelt
  • - R. Brown (predikant van de Engelse Gemeente)
  • 1822 - Joost Rudolph Berlage

Huidige doeleinden

  • Verdwenen

Bronverwijzing

  • Buitens binnen Utrecht
  • Maandblad Oud-Utrecht - 1973 - `Restauratie Groeneteijn` gelukkig compromis` door P.H. Damsté

Foto's © Albert Speelman 2023

@