Buitenplaats Nieuweroord

Ligging

Utrecht - gelegen tussen de Catharijnesingel en de Kruisvaart

Geschiedenis

Het is niet bekend wanneer Nieuweroord is ontstaan. Aan de hand van oude kaarten uit het begin van de negentiende eeuw en bewaard gebleven afbeeldingen kan de conclusie worden getrokken dat het waarschijnlijk om een zeventiende eeuwse buitenplaats gaat.

 

Het huis had een U-vormige plattegrond en bestond uit twee verdiepingen. De voorzijde van het huis was aan de kant van de Kruisvaart. De tuin had waarschijnlijk een geometrische aanleg met een vijver een een theekoepel, die uitzag over de Kruisvaart.

Verschillende keren is het huis verbouwd. Het vermoeden bestaat dat in de 18e eeuw een vijfzijdige tuinkamer werd toegevoegd, die een eeuw later werd gemoderniseerd. Ook werd in de negentiende eeuw tussen de beide zijvleugels een drie ramen brede uitbouw toegevoegd. Ook werd het huis toen helemaal gepleisterd, wat in die tijd met veel buitenplaatsen gebeurde.

In de 19e eeuw was Nieuweroord bekend als een theetuin en had een recreatieve funktie. Dit veranderde toen rond 1850 Nieuweroord gekocht werd door F.H.C. baron van Heeckeren Brandsenburg, lid van de Provinciale Staten van Utrecht. Baron van Heeckeren breidde het grondgebied van Nieuweroord uit met het terrein van het bolwerk van St. Marie. Vervolgens vraagt hij aan de tuinarchitect J.D. Zocher jr. om een nieuw park rond zijn huis aan te leggen. Dit werd één van de fraaiste parken van Utrecht.

Na het overlijden van Baron van Heeckeren in 1870 werd het park met daarin het huis verkocht aan F. 's Jacob, oud-officier van het K.N.I.L. en directeur van de Staatsspoorwegen. Hij breidde het park nog verder uit, door de aankoop van het naastgelegen terrein van de vroegere kwekerij Tulpenburg. Hij liet een rozentuin aanleggen en een plantenkas voor de uitheemse planten bouwen.

Na de dood van de heer 's Jacob in 1901 werd Nieuweroord door de gemeente gekocht. Door de plantsoenopzichter J.J. Denier van der Gon werd het park omgebouwd tot een openbaar wandelpark, door de aanwezige moestuin, rozentuin en kas te verwijderen en de paden te verbreden. Een stadsgids uit die jaren spreekt van een ''kostelijk kleinood, dat met zijn rijkdom van bloemen en gewassen in schoonheid voor geen ander stadspark hoeft onder te doen. [....] In de morgen- en middaguren heeft men er een bekoorlijk rustig zitje, waartoe de overal verspreide tuinbanken een welkome gelegenheid bieden. De vijver is aardig met zwanen en eenden bevolkt, wat aan de gansche waterpartij een levendig aanzien geeft.'

Het huis is o.a. nog museum geweest van Staatsbosbeheer, totdat dit in 1918 verhuisde naar Het Hogeland. Na veel tegenstand werd het huis verkocht aan de Staatsspoorwegen, die het huis afbraken en er hun derde administratiekantoor (HGB III) lieten bouwen.

Bewoners

  • 1850 - 1870 F.H.C. baron van Heeckeren Brandsenburg
  • 1870 - 1901 F. 's Jacob
  • - 1918 Staatsbosbeheer

Huidige doeleinden

  • Verdwenen

Van het huis is niets meer terug te vinden. Wel bevindt zich nog rechts van het derde administratiekantoor een gedeelte van het vroegere park.

Bronverwijzing

  • Buitens binnen Utrecht.
  • De Inktpot. Monument van spoor en kantoor.

Foto's © Albert Speelman 2023

@