Buitenplaats Oog-in-Al

Ligging

Utrecht - Park Oog in Al

Andere benaming

Rhuimsight

Geschiedenis

In 1660 kwam de Utrechtse burgemeester Hendrick Moreelse met het plan om de stad Utrecht naar het westen uit te breiden. Jonker Everard Meyster (1617-1679 )was een enthousiast voorvechter van grote plannen en om te kunnen genieten van de groei van de nieuwe stad bouwde hij in 1664 aan de rand van de nieuw te bouwen stad de buitenplaats Oog in Al. Vanuit zijn huis had hij een fraai uitzicht op het silhouet van Utrecht en over de vaart, die vanaf dat punt gegraven was tot aan de Catharijnepoort.

 Het in 1664 gebouwde huis was een zeven ramen breed, ondiep huis met twee verdiepingen. In de tuin stonden veel geschoren hagen. De voorgevel van het huis was naar de stad Utrecht gericht, waardoor je vanaf de Leidse Rijn naar de zijgevel van het huis keek.

In de eerste helft van de 19e eeuw was het huis in bezit van de familie Delbeek. Deze familie voegde in 1833 rechtsachter een ronde uitbouw aan het huis toe en zeven jaar later rechtsvoor nog weer een rechthoekige uitbouw. In de half-ronde erker aan de zuidzijde is een steen gemetseld door Jan Carel Delbeek jr. op 14 maart 1840. Na het overlijden van mr. J.C. Delbeek in 1869 is de inboedel, waaronder een bijzondere verzameling Oostindisch porselein en goud- en zilverwerk verkocht.

Het Utrechts Provinciaal en Stedelijk Dagblad maakt in 1869 melding van een veiling van buitenplaats Oog en Al, het buitenverblijf Rhijnlust en de buitenplaats Rhijnshoek. Het huis Oog en Al wordt als volgt omschreven. `De aangenaam gesitueerde buitenplaats Oog en Al, gelegen te Utrecht onder Catherijne aan de Leijdsche Vaart op eenkwartier afstand van de stad Utrecht, bestaande in eene logeabele solide betimmerde Heerehuizinge voorzien van 10 zoo Beneden als Bovenkamers, waaronder groot Zaal, allen behangen en de meesten van stookplaatsen voorzien, Keuken, Provisiekamer, Kelders en zolder met Dienstbodenkamer, voorts afzonderlijk staand gebouw, ingerigt tot Mangel en Strijkkamer, Koepel, Tuinmanswooning met annex Koetshuis en Stalling én voor paarden én hoornvee, Moestuinen, Broeierijen, Druiven/ en Bloemkasten, Schuttingen met fijne vruchtbomen en verder bepotingen en beplantingen eveneens uitmuntend Wieland, alles te samen groot 7 bunders, 90 roeden, 76 ellen`.

Op de veiling werden de huizen Oog in Al en Rhijnlust verkocht aan P.H.C. van den Broeke voor het bedrag van 74.000 gulden. Rijnshoek werd gekocht door J.W.A. Diemont voor 12.300 gulden. P.H.C. van den Broeke was steenfabrikant uit Lobith en exploitant van de steenbakkerij De Middelwaard in Vianen, Rhijnhoven in Hoograven en van Jacotra in Westraven. Hij was getrouwd met Josepha Cornelia Hendrina Bartha van Zijll. Tijdens de aankoop woonden zij op de buitenplaats Welgelegen. Het huis Oog en Al werd te huur aangeboden. Na het overlijden van P.H.C. van de Broeke erfdeen de beide zoons Pieter Hendrik en Guillam Henrik het hele bezit. Op 17 april 1890 vond er een boedelscheiding plaats, waardoor Guillam Henrik alleen eigenaar werd van Welgelegen, Pieter Henrik ging wonen op Oog en Al.

De gemeente Utrecht was geìnteresseerd in het buiten met bijbehorende grond. De reden was dat het westelijk stadsgedeelte door een park zeer in aantrekkelijkheid zou winnen, dat tevens ter vervanging zou dienen voor het park Nieuweroord, dat door de bouw van het Administratiegebouw van de spoorwegen zou gaan verdwijnen. Bij koop werd bepaald dat het huis Rhijnlust met tuin, tuinmanswoning, stal, tennisbaan enz. nog uiterlijk 25 jaar aan P.H. van de Broeke verhuurd zou worden. In 1918 werd het huis gekocht door de gemeente Utrecht. In 1923 werd er een theehuis in geopend en sinds 1961 is er een filiaal van de Openbare Bibliotheek in gevestigd.

Bij het huis hoort ook een theekoepel, die nog niet zo lang geleden gerestaureerd is.

Bewoners

  • 1664 - Everard Meyster
  • - 1780 Johanna Stevens, weduwe van Jan de Heger
  • 1780 - 1794 mr. Adriaen Assenborg
  • 1794 - 1795 Anthony van Stirum
  • 1795 - 1799 Hubertus Jongeneel
  • 1799 - Anthonij van Eelde
  • - 1869 J.C. Delbeek
  • 1869 - P.H.C. van den Broeke x Josepha Cornelia Hendrina Bartha van Zijll
  • - 1870 Guillam Henrik en Pieter Henrik
  • 1870 - 1918 Pieter Henrik van den Broeke
  • 1918 - gemeente Utrecht

Huidige doeleinden

Opengesteld

Bronverwijzing

  • Buitens binnen Utrecht
  • Parken in Utrecht
  • Oud-Utrecht 1987 `Oog in Al. Het huis en zijn bewoners´ door J.M. Pijl-Marsman, pag. 25 ev

Foto's © Albert Speelman 2023

@